به طور کلی آزمون‏های المپیاد به مجموعه آزمون‏هایی گفته می‏ شود که به منظور کشف و شکوفایی استعداد دانش‏آموزان مستعد در هر رشته و گرایش برگزار می­ گردد. المپیاد نجوم نیز یکی از رشته‏های نوپا در میان رشته‏های المپیادی است. در حال حاضر مسئولیت برگزاری المپیاد‏ نجوم بر عهده‏ی باشگاه دانش‏پژوهان جوان است.

باشگاه دانش‏ پژوهان با هدف شناسايي، جذب، پرورش، حمايت و هدايت دانش آموزان و جوانان با استعداد كشور و اعتلای سطح علمي آنان در شهريور 1374 تاسيس شده است ششمین دوره‏ی المپیاد نجوم در پایان تابستان سال 1389 به پایان رسیده است و اسامی برگزیدگان آن اعلام شده است.

 

المپیاد چه مزایایی دارد؟

به منظور ایجاد انگیزه در بین شرکت‏ کنندگان المپیادهای علمی، مزایایی بر شمرده شده که از جمله‏ی آنها می‏توان به معافیت از کنکور و ورود به دانشگاه و رشته‌ی مورد علاقه اشاره کرد.

متأسفانه بعضی از افرادی که به مطالعه‏ی المپیاد می‏پردازند، تنها انگیزه‏ی خود را بهره‏مند شدن از معافیت‏های کنکور و امتیازهایی که برای سربازی لحاظ می‏شود می‏دانند.

طریقه‏ ی قبول شدن و اهدای مدال چگونه است؟

المپیاد نجوم در چند مرحله برگزار می‏شود؛ مرحله‏ی اول معمولاً در بهمن ماه برگزار می‏شود و سؤالات آن به صورت تستی و تعدادی سؤال پاسخ کوتاه است. شرایط لازم برای شرکت در آن، تنها کسب نمرات نسبتاً بالا در دروس ریاضی و فیزیک است. در این مرحله حدود 2000 نفر شرکت می‏کنند که در این بین حدود 200 نفر از آنها یعنی ده درصد از شرکت کنندگان مرحله‏ی اول پذیرفته می‏شوند.

مرحله‏ی دوم المپیاد نجوم در اردیبهشت ماه برگزار می‏شود و سوالات آن به صورت تشریحی طراحی می­ شود. در این مرحله حدود 40 نفر پذیرفته می‏شود که برای این افراد کلاس‏های دوره‏ی تابستانی برگزار می‏شود. در حین برگزاری کلاس‏ها و در نهایت انتهای دوره آزمون‏هایی منظم برگزار می‏شود. در این مرحله به افرادی که بیست درصد نمره­ی قبولی را نسبت به دیگران کسب کنند، مدال طلا و به دیگر برگزیدگان مدال نقره و برنز اهداء می­ شود.

لازم به ذکر است، افرادی که کمتر از هفتاد درصد نمره را نسبت به دارندگان مدال برنز کسب کنند، تنها دیپلم افتخار دریافت می­ نمایند

در نهایت برای افرادی که موفق به کسب مدال طلا می‏شوند، دوره‏هایی تکمیلی برگزار می‏شود که در این میان حدود نیمی از دارندگان مدال طلا به المپیاد جهانی اعزام می‏شوند.

از ایراداتی که به برگزاری این المپیاد (و کلاً المپیاد‌های دیگر) وارد است، زمان اعلام نتایج است؛ به طوری که بسیاری از علاقه مندان پس از برگزاری آزمون در بهمن ماه تا زمان اعلام نتایج که در اواخر استفند ماه است، دچار تعلل می‌شود که آیا باید به مطالعه‌ی المپیاد ادامه دهند یا این که احتمال قبولی آنها در این مرحله بسیار پایین است و باید به درس‌های مدرسه و سایر فعالیت بپردازند.

حال باید دید که تصحیح 2000 برگه آن هم به صورت تستی به چه دلیل در حدود 50  روز زمان نیاز دارد

سؤالات در چه سطحی ارائه می‏شوند؟

بسیاری از علاقه مندان به شرکت در المپیاد نجوم، در ابتدا جذب زیبایی­های نجوم می­ شوند. اما باید گفت که المپیاد نجوم تفاوت‏های بسیار زیادی با نجوم رصدی دارد. بخش نجوم آماتوری و رصد به طور کلی بخش کمی از سؤالات را در بر می­ گیرد و نکته­ ی مهم آن است که تعداد قابل توجهی از مدال آورندگان اطلاعات بسیار کمی از بخش رصدی و آماتوری نجوم دارند!

شاید بتوان گفت سؤالات المپیاد نجوم نمونه‏هایی ساده‏سازی شده از مباحث پیچیده و دانشگاهیِ نجوم و فیزیک محاسباتی است. المپیاد نجوم درواقع ارتباط بسیار زیادی به فیزیک و ریاضیات دارد و همین موضوع شرکت‏کنندگان در المپیاد نجوم را ملزم به فراگیری فیزیک و ریاضیات می نماید.

سؤالات المپیاد نجوم عموماً به این صورت است که متغیر‏هایی داده می‏شود و پارامترهای دیگر مورد سؤال قرار می‏گیرد. به عنوان مثال در برخی موارد، فاصله‏ی یک قمر مصنوعی در چند نقطه از مدار خود نسبت به مرکز زمین داده می‏شود و در نهایت دوره‏ی گردش، میزان کشیدگی و حداکثر و حداقل فاصله‏ی آن از زمین مورد سوال قرار می‏گیرد. برای آشنایی با برخی سوالات دیگر می‏توان نمونه‏های زیادی را نام برد. مثلاً تحلیل مدار انتقال یک ماهواره از سیاره‏ای به سیاره‏ی دیگر و محاسبه‏ی انرژی مورد نیاز برای جابجایی، تعیین مختصات آسمانی و تبدیل دستگاه‏های مختصاتی به یکدیگر و یا بررسی برخی از ویژگی‏های تلسکوپ‏ها، از جمله سؤالات متداول در المپیاد نجوم به شمار می‏ روند